معاونت بهداشتی

رویکرد تغذیه با شیر مادر یکی از حقوق اساسی بشر است که به عنوان یک مسئولیت مشترک باید مورد احترام قرار گرفته، حفظ شده و تحقق یابد.
شیر مادر اولین واکسن کودک و بهترین منبع تغذیه برای اوست.
تغذیه با شیر مادر سبب بقای شیرخواران شده و به رشد آنها کمک می کند و تغذیه با شیر مادر به مدت طولانی در کاهش خطر ابتلای کودک به اضافه وزن و جاقی در بزرگسالی موثر است. مشاهداتی که در چند سال اخیر انجام شده نشان می دهد که تغذیه با شیر مادر در تکامل اعصاب مغز نوزاد و افزایش توان یادگیری او مهم بوده و می تواند میزان شاخص هوش کودک را 3 تا 4 رقم افزایش دهد. این مزایا برای نوزادان کم وزن و نارس که با شیر مادر تغذیه می شوند، بسیار قوی تر و پررنگتر است.
7 نکته در مورد مزایای شیر مادر و مضرات شیر مصنوعی
1-انجمن علمی شیر مادر بر تغذیه شیرخوار با شیر مادر تاکید دارد. شیر هر انسان مختص فرزند انسان است و همه فراورده هایی که به عنوان جایگزین ساخته می شوند اصلاً قابل مقایسه با آن نیستند و همین امر موجب می شود که شیر انسان عالیترین و منحصرترین ماده غذایی برای تغذیه شیرخوار باشد.
2-سازمان بهداشت جهانی اعلام داشت که: تغذیه با شیر مادر یک روش بی نظیر برای رشد و تکامل مطلوب شیرخواران است. به عنوان یک توصیه جهانی سلامت همگانی، شیرخواران باید در شش ماه اول زندگی منحصراً با شیر مادر تغذیه شوند تا به رشد و تکامل مطلوب و سلامت دست یابند. پس از آن برای رفع نیازهای تغذیه ای باید از غذای کمکی سالم و مناسب استفاده کنند و شیردهی تا پایان 2 سالگی یل بیشتر از آن، ادامه یابد.
3-شیر هر پستانداری مخصوص و متناسب با نیازهای تغذیه ای و رشد فرزند خود اوست. شیر انسان نسبت به شیر سایر پستانداران حاوی مقادیر متفاوتی از پروتئین، چربی و کربوهیدرات است. مثلاً شیر گاو طوری طراحی شده که شبب رشد سریع وزن گوساله می شود و ترکیبات آن برای رشد و تکامل مغز گوساله مناسب است نه مغز انسان. در حالی که شیر انسان مخصوص شیرخوار انسان است.
4-تغذیه با شیر مادر کودک را در مقابل عفونتهای اسهالی محافظت می کند.مطالعات متعدد نشان داده اند که عفونتهای اسهالی در کودکان تغذیه شده با شیرخشک بسیار شایع و برای کودکان سراسر جهان صادق است.
5-کودکانی که شیرمادر می خورند از هر جهت سالم ترهستند. طبق تحقیقات انجام شده، کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شوند نسبت به کودکان تغذیه شده با شیر خشک از سلامتی بیشتری برخوردار هستند و مراجعه پزشکی کمتری دارند لذا والدینشان روزهای کمتری را مجبورند مرخصی بگیرند تا صرف پرستاری برای بهبودی آنان کنند.
6-کودکانی که با شیر خشک تغذیه می شوند در آینده، بیشتر در معرض ابتلا به چاقی هستند. کودکان تغذیه شده با شیر مادر استعداد کمی برااحتمال بروز بیماریهای قلبی-عروقی دارند.شیرخوارانی که با بطری تغذیه می شوند چون بدلیل بلع مکرر، راه هوایی آنها طولانی تر بسته می شود، بیشتر در معرض خطر بروز مشکلات قلبی، عروقی هستند.
7- تغذیه با شیرخشک احتمال ابتلای کودک به آلرژی را افزایش می دهد. کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شوند کمتر از شیرخواران تغذیه شده با شیرخشک دجار آلرژی می شوند.
حمایت و ترویج تغذیه با شیر مادر ،حق مادر،حق کودک و از حقوق بشر است
شیر مادر بهترین و مناسبترین غذا برای کودکان است. براحتی هضم می شودو مقدار چربی ،قند و پروتئین آن به اندازه ای است که کودک برای رشد نیاز دارد.کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شوند در مقایسه با سایر کودکان از سطح سلامت بالاتری برخوردارند. شیر مادر یکی از الطاف بی دلیل خالق هستی بوده که،مختص به گونه انسان است و همه انواع محصولات تغذیه ای جایگزین آن،به طور مشخص با آن متفاوتند، این موضوع شیر انسان را به طور منحصر به فردی به بهترین ماده برای تغذیه شیرخوار تبدیل نموده است.
شیر مادر برای نوزاد از هر شیر دیگری بهتر است.آغوز شیر مادر ،آب حیات برای نوزادان در هفته اول تولد محسوب می شود زیرا مواد ایمنی بخش موجود در آغوز با پوشاندن کامل سطح دستگاه گوارش موجب می شوند که از ورود میکروب ها و ویروس ها به داخل مخاط دستگاه گوارش جلوگیری نمایند،در حالی که در کودکانی که شیرخشک مصرف می کنند این مقاومت وجود نداشته و به همین خاطر به طور متوالی بیمار می شوند. اگر در ساعت اول تولد،کودک با مادر تماس داشته باشد در بدن مادر هورمونی ترشح می شود که نه تنها برای کودک مفید و آرامش بخش است بلکه موجب کاهش افسردگی پس از زایمان در مادر می شود.کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند از سلامت جسمی و روانی بیشتری برخوردارند.اگر همه نوزادان از شیر مادر تغذیه شوند تعداد کودکان با استعداد دو برابر خواهد شد که این امر به نوبه خود نقش مهمی در کسب موفقیت در رقابت های تحصیلی و شغلی و زندگی این کودکان در آینده دارد.
کودکانی که شیر مادر می خورند زودتر از سایر همسالان خود که شیر خشک می خورند حرکت می کنند و سخن گفتن نیز دو ماه زودتر در این کودکان اتفاق می افتد لذا آنها سریعتر مراحل تکاملی را در همه ابعاد پشت سر می گذارند.
رشد و تکامل بینایی و مغزی شان بهتر است،سیستم ایمنی قویتری دارند و کمتر دچار عفونتهای تنفسی و گوارشی می شوند.
کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند کمتر در معرض خطر پوسیدگی دندان هستند،دندان های مرتبی دارند و کمتر نیاز به ارتودنسی پیدا می کنند.این کودکان در سنین بزرگسالی کمتر دچار چاقی های مفرط می شوند.
شیر مادر ارتباط عاطفی مادر و کودک را تقویت می کندو نیازهای عاطفی کودک را تا حدود زیادی برطرف می کند.این موضوع موجب آرامش بیشتر کودک شده و در رشد جسمی و ذهنی او تاثیر بسزایی دارد.
شیر مادر جانشین ندارد و تقلید محصولات صنایع غذایی کودک در تولید شیرهای مصنوعی یا شیر خشک هایی که ترکیبات نزدیک به شیر مادر داشته باشند بیهوده است زیرا شیر مادر تنها ماده حیاتی زنده است که تمام نیازهای غذایی شیرخوار را برطرف می کند. بسیاری از مواد دفاعی زنده و غیر زنده ای را که در شیر مادر وجود دارد هرگز نمی توان در شیرهای خشک گنجاند.
مادران گرامی نباید با کوچکترین مشکلی خودسرانه تصمیم به تغذیه شیرخوار با شیر خشک بگیرند و برای مشاوره بایستی به مراکز خدمات جامع سلامت مراجعه نمایند
شیردادن احتمال خطر آلزایمر را در مادران کاهش می دهد
بیماری آلزایمر نوعی اختلال عملکرد مغزی است که باعث تحلیل رفتن تدریجی توانایی های ذهنی شخص می شود. بارزترین تظاهر آن اختلال حافظه است که بتدریج ایجاد شده و پیشرفت می کند. بیمار پاسخ سوالی را که چند لحظه قبل پرسیده است فراموش می کند و مجدداً همان سوال را می پرسد، وسایلش را گم می کند و نمی داند کجا گذاشته است. بتدریج در شناخت دوستان و آشنایان و نام بردن اسامی آنها نیز دچار مشکل می شود. کم کم مشکل مسیریابی آشکار شده و اگر تنها از منزل بیرون برود ممکن است راه خود را گم کند. در موارد شدیدتر حتی در تشخیص اتاق خواب، آشپزخانه، دستشویی و حمام در منزل خودش هم مشکل پیدا می کند. بروز اختلال در حافظه و روند تفکر سبب آسیب عملکردهای اجتماعی و شخصی بیمار شده و در نتیجه ممکن است سبب افسردگی، عصبانیت و پرخاشگری شود.
یک پژوهش جدید ثابت کرده است که در مادرانی که شیر می دهند احتمال ابتلا به آلزایمر در سنین سالمندی کاهش پیدا می کند. دانشمندان قبلاً به این موضوع پس برده بودند که شیردادن طولانی مدت ریسک ابتلاء مادر به برخی بیماریها را کاهش می دهد اما در مورد اثر آن بر ریسک آلزایمر بررسی صورت نگرفته بود.
حتی در خانمهایی که سابقه خانوادگی آلزایمر را داشته اند، شیردادن میزان شیوع آن را کاهش می دهد. بنابراین نه تنها شیردادن میزان ابتلاء به بیماری آلزایمر را کاهش می دهد، بلکه طولانی تر بودن مدت شیردهی، این اثر را تقویت می کند.
با توجه به شیوع بیماری کوید 19 برنامه های ترویج تغذیه با شیر مادر از این بیماری تاثیر پذیرفته است و همه گیری کوید 19 چالش های عظیمی برای جامعه جهانی ایجاد کرده است .
تغذیه با شیر مادر پایه و اساس زندگی است و به سلامت کوتاه مدت و بلند مدت ، تغذیه مناسب و امنیت غذایی در شرایط اضطراری و غیراضطراری کمک می کند.
این ویروس تاکنون در شیر مادر مبتلای قطعی/مشکوک به covid-19 مشاهده نشده است. بنابراین بعید است از طریق تغذیه مستقیم از پستان مادر یا از طریق شیر مادر مبتلای قطعی یا مشکوک به covid-19 منتقل شود.
تغذیه با شیر مادر در هر شرایط اقتصادی و اجتماعی، شانس بقا را ارتقا داده و مزایای طولانی مدت سلامت و تکامل نوزادان و کودکان را فراهم می کند. بعلاوه تغذیه با شیر مادر وضعیت سلامت مادر را بهبود می بخشد. لذا دلیلی برای قطع شیردهی یا جلوگیری از آن وجود ندارد.
برقراری تماس پوست با پوست مادر و نوزاد، موجب بهبود وضعیت تنظیم دمای بدن نوزاد و پیامدهای فیزیولوژیک دیگر شده و با کاهش مرگ و میر نوزادان نیز همراه است.قرار گرفتن نوزاد در کنار مادر، شروع زودرس تغذیه با شیر مادر را امکان پذیر می سازد.
تغذیه با شیر مادر بدون شک مرگ و میر نوزادان و شیرخواران را کاهش می دهد و موجب بهبود وضعیت سلامت و تکامل مغزی کودک و شیرخوار می شود. به مادرانی که علائم covid-19 دارند توصیه می شود از ماسک استفاده کنند ولی حتی اگر استفاده از ماسک امکان پذیر نباشد، تغذیه با شیر مادر باید ادامه یابد. اقدامات پیشگیرانه دیگر، مانند شستن دستها، تمیز کردن سطوح، عطسه یا سرفه در دستمال تمیز نیز مهم است.
دستها را بطور مرتب با آب و صابون بشویید یا از شوینده های با پایه الکلی استفاده کنید(بخصوص قبل از لمس کودک)
هنگام تغذیه کودک از ماسک استفاده کنید(به محض مرطوب شدن ماسک را عوض کنید-بلافاصله ماسک ها را دور بریزیداز ماسک چندین بار استفاده نکنید-برای درآوردن ماسک، جلوی ماسک را لمس نکنید بلکه آن را از پشت ماسک جدا کنید.در صورت عطسه یا سرفه بر روی دستمال ، بلافاصله آن را دور انداخته و مجدداً دستها را با آب و صابون بشویید. مرتباً سطوح را تمیز و ضدعفونی کنید.